Niyet ve Ne Olduğu Üzerine

Niyet nedir?diye sordum.Dedi ki;

Niyet insanın herhangıbır işi, herhangi bir gaye ile yapmak istemesidir. İste niyet bu istekten ibarettir Bunu, Nebi(a.s)ın ‘’Herkese niyet ettiği vardır” buyurmasından çıkarıyoruz ; Bir niyette iki unsur bulunur;

Birincisi: birşeyi yapmak istemesi.

İkincisi: o şeyi herhangi bir gaye ile yapmak istemesidir

Bir kimsenin, karşılığını düşünerek bir işi yapmak, gazveye çıkmak.tekbir alarak kıraat, rüku, sücud…vb. de bulunmak istemesi gibi.

Niyet, ya Allah’ın vereceği sevaba erişmektir ya da dünyadır. Yani ya sevabına ermek ve Allah’ın rızasını kazanmak için namaz kılıyordur ya da (insanların) övgü ve senasını almak için. İşte bu, niyettir.

Birşeyi Allah için yapmağa niyet, o işte sadece Allah’ın vereceği se­vabı isteyip başka hiçbirşey istememektir.

Ben,ihlas sahibi olarak namaz kılan, oruç tutan, her işinde Allaha itaat eden birisi olmak istiyorum. (Ne yapmalıyım?)diye sordum Dedi;

-Bu iki şekilde olur:

Birincisi:lhlaslı olmağa ve yaptığın herşeyi Allah için yapmağa niyet edersin. Gece kalkıp namaz kılmağa, gününü oruçlu olarak geçirmege ve herheangi bir ma’siyetle karşı karşıya geldiğinde, ondan, “ Altahtan korktuğun için” kaçmağa niyet edersin. Senin niyyetini oluşturan bu istek, Allah’ı istemektir.

İkincisi: Ihlası yerine getirmediğin halde, ihlaslı olmak; oruçlu ol­madığın halde oruç tutmak; namaz kılmağa üşendiğin veya dünyayla meşgul olmağı tercih ettiğin halde, namaz kılmak; nefsin , tevbeye ya­naşmadığı halde, Allah’tan korktuğun için ma’siyetleri bırakmak istemendir. İşte bu istek de “birşeyi sevmeye niyet” tir.

Arap diline geçmiş üçüncü bir “istemek” şekli, “nerdeyse” anla­mına gelen istemektir.Allah,Kitabı’nda:

Nerdeyse yıkılacak bir duvar gördü” (Kehf, 18/77) buyururken (“yuridu; istiyor”) fiilini kullanmıştır.

Şair de: Şaşırma bana ve gölgeme,

Nerdeyse yırtılacak (yırtılmak isteyen) olan gömleğime, demiştir. Bir başka şair de :

Mızrak, Nizarogullarına yönelmiş ,ama Ukayloğullarının kanı dökülmek üzere (kanı dökülmek isteniyor), demiştir.

Allah . duvarın nerdeyse yıkılacağını, yıkılmak üzere olduğunu anlatmak isterken ‘ yuridu en yenkadda’ ‘’Yıkılmak istiyor” buyurdu.Şair de gömleğin “nerdeyse yırtılacak ‘’ kadar eski olduğunu anlatmak için  “yırtılmak istiyor” demiştir.

Yine :”Nerdeyse helak olacaktım” manasına :”Vallahi kendimi helak etmek istedim” şeklindeki kullanış da buna bir misal teşkil eder. Burada, “kendisinin helakine niyet” veya helaktan hoşlanmak” gibi bir anlam söz konusu değildir.

-Peki , insan, yapacağı herşey için, “(Allah için) yapmağa niyetlenlendim” diyebilir mi?;diye sordum.Dedi ki:

-Herhangi bir sevap getirmeyecek bir iş içinse, hayır: Bunda öyle bir niyet yapamaz. Zira bunda Allah’ın rızasını isteyen kimse, kendini aldatan bir gafilden başkası değildir.

Mesela: övünmek için yüksek binalar yapan ve bununla Allahın- rızasını aradığını söyliyen, (açlık veya) takatsizliğini gidermek veya Al­lah’a taatte bulunmak için enerji toplamak gayesi olmaksızın güzel ye­mekler yiyen kimse, – ki bunlar için illa da bu tür şeyler yemek gere­kiyorsa yenebilir- bunları Allah rızası için yapmağa niyet edemez.

Yine aynı şekilde, haram olan şeylerde de , mesela bakışlarıyla bir kadını süzmek istemesinde…vs.- böyle bir niyet mümkün değildir.

Haris el Muhasibi,Er-Riaye