Hesapta Münakaşası Yapılan,Azaba Uğratılır mı ?
Hz Âişe’den rivâyet edilmiştir: İbn Ebî Müleyke der ki: “Hz. Âişe, anlamadığı bir söz işitirse, mutlaka anlayıncaya kadar tekrar ettirirdi. Hz. Peygamber; “Kimin hesabı sırasında münakaşa yapılırsa, o azaba uğratılır” buyurmuştu. Ben (Hz. Âişe) dedim ki: “Ama Yüce Allâh, ‘Kime kitâbı sağından verilirse, onun hesabı kolay olur ve ailesine sevinçli döner’(İnşikak,7-9) buyurmuyor mu?” Bunun üzerine Hz. Peygamber; “Senin o dediğin, arzdır. Kıyâmet günü hesaba çekilen hiç kimse yoktur ki, helâk olmasın!” buyurdu.(Buhari,İlim,35;Tefsir,84/1;Rikak,49;Müslim,Cennet,18;Tirmizi,Kıyamet,5;Ebu Davud,Cenaiz,3)
Enes b. Mâlik’ten rivâyet edildiğine göre Resûlullâh (a.s.) şöyle buyurdu: “Kim hesaba çekilirse, azap olunur.”(Tirmizi,Tefsir 84/2)
“Hesap münakaşası”; insanın az-çok, büyük-küçük bütün yaptıklarını sayıp dökmek, hepsini ortaya koymak manasına hamledilmiştir. Hesaba çekilmek, insanın bütün yaptıklarından tek tek hesap sorulması demektir. Bu ise, gerçekten insanın helâk olması anlamına gelir. Çünkü Allâh ın lütfü olmadan kendi ameliyle kendisini kurtaracak insan yoktur. Hesaba çekilmek de, insanın kendi başına kalması anlamına gelir; bu da insanın helâk olması demektir.
Hakîm Tirmizî, mücâdele ve münakaşanın, sadece kâfirler için söz konusu olduğu kanâatindedir. Çünkü ona göre, kâfirler, Rablerini tanımazlar ve mücâdele ederlerse kurtulacaklarını sanırlar.(1)
Hz. Peygamber’in “Arz” adını verdiği şey, âyet-i kerîmede ifâde edilen “kolay hesap”tır. Bundan maksat da, mü’minin amellerinin kendisine arz edilmesi, gösterilmesi, sonra da bağışlanmasıdır. Mü’min kitâbına bakar, günahlarını görür, ama Yüce Allâh’ın onları dünyada iken örttüğü gibi âhirette de bağışladığını anlayarak Allâh’ın kendisine olan lütuf ve ikrâmını müşahede eder. Ahmed b. Hanbel’in rivâyetinde Hz. Âişe’nin; “kolay hesap nedir?” sorusuna Hz. Peygamber; “Kulun kitâbına bakılması ve hatalarından vazgeçilmesidir. O gün hesâbı münakaşa edilen, mutlaka helâk olur” cevabını vermişti.(2)
Amellerin hesabının görülmesi olayında şu noktaları vurgulamakta fayda vardır:
a-Âyetin vurguladığı husus mü’minlerin kolay hesaba çekilmesidir. E Hesapta sevaplar ağır basınca kulun hesabı kolay olmuş olacaktır. Böylece kitapları da sağdan verilecektir. Bu, hadîsin de ifade ettiği gibi arzdır. Burada çetin bir hesap söz konusu değildir.Sadece ameller hesaba arz edilecektir.
b-Hadîste vurgulanan husus ise, hesabı münakaşa edilenin, muhakkak azaba duçar kalacağıdır. Hesabın münakaşa edilmesi,amellerin inceden inceye hesabının görülmesidir. Bu ise, günahların ağır basması anlamına gelmektedir. Amellerin inceden inceye araştırılmasından hesabın çetin olduğu anlaşılmalıdır. Böyle olanların cehenneme girmesi kaçınılmazdır.
c-Bazı mü’minler ise hesapsız, cennete girecektir. Bu, Allâh’ın rahmetiyle olacak bir şeydir. Böyle kulların sayısı diğer ikisine oranla az olmalıdır. Dolayısıyla bu durum yukarıdaki hadîs ve âyete aykırı değildir. Ayet kolay hesaptan (arzdan); hadîs ise zor hesaptan bahsetmektedir. Hesapsız cennete girme ise başka hadîslerde zikredilmektedir. Âyet de hadîs de illa her mü’minin hesap vereceğini söylememektedir. Âyetin söylediği, hesabı kolay olanların; hadîsin söylediği ise, hesabı zor olanların varlığıdır.
Başka hadîsler de hesabı hiç olmayanlardan bahsediyor demektir.
(1)-İbn Hacer,Fethu-l Bari,XIII,219.)
(2)-Bk.İbn Hacer,age,217.
———–
Yavuz Köktaş – Kurana Aykırı Görülen Hadisler
