Sis Perdesi ve Savaşın Sisi

“Tüm savaşlar aldatma üzerine kuruludur.”

— Sun Tzu

Sun Tzinun yaşadığı dönemlerden bu yana askeri birlikler düş­manlarına karşı taktiksel avantaj elde etmek için aldatma sanatına yöneldi. Eski Yunan’da, kandırma aracı Truva halkına hediye edilen devasa bir tahta at olmuştu. İkinci Dünya Savaşı’nda, Müttefik birliklerin Calais sahillerini istila ettiği yönünde yanlış bir sinyal veren Operation Fortitude’un sahte radyo yayınları ile şişirilebilir balon tankları sayesinde Amerikalı ve İngiliz askerler, Nazileri ye­nerek Avrupa kıtasını geri almıştı.⁴⁸ Bugünkü askerlerin dünyayı bilgisayar ekranları üzerinden deneyimlediği düşünüldüğünde, bilgi teknolojilerinin savaş sanatının en yeni muharebe meydanı olduğu söylenebilir. Kumandanlara uçaklarının, gemilerinin, tanklarının ve birliklerinin konumunu artık ekranlar söylüyor. Lojistik ile sevkıyatları ekranlar yönetiyor, düşmanın planlarına, yeteneklerine ve niyetlerine dair anlık istihbaratı ekranlar sağlıyor. Bunlar sebebiyle doğal olarak düşmanı aldatma veya yenme çabalarında artık çoğu zaman ekranlar hedef alınıyor.

Modern askeri doktrinde bu faaliyetlere bilgi operasyonları, elektronik savaş, bilgisayar ağı operasyonları, bilgi savaşı ve psikolo­jik operasyonlar gibi çok çeşitli isimler takılmış durumda. Hepsinin ortak gayesi ise “düşmanın karar alım sürecine etki etmek, onu bozmak, aksatmak veya gasp etmek.”⁴⁹ Eskiden bu işler düşman saflarına yalan yanlış dedikodular yayarak veya sivil halk üzerine propaganda mesajlarıyla dolu bildiriler dağıtarak yapılıyordu. Bu­gün ise her şey ekranlardan geçiyor. Mevzu aldatma olduğunda, ekranlar ve bilgi teknolojileri biçilmiş kaftan rolüne bürünüyor. Kodlar zayıf, kodlar kolaylıkla bozulabiliyor ve bu da sistemleri oldukça savunmasız bir hale sokuyor. Bu sistemler, öyle ya da böyle küresel bilgi şebekesine bağlı olduğu için, düşman güçleri binlerce kilometre öteden en derinlere kadar sızabiliyor. Yetmezmiş gibi bu teknolojiler bir de ulusların kritik bilgi altyapısını oluşturuyor. Bunlara olan bağlılık da, nihayetinde sistemler saldırı aldığında veya zayıflatıldığında devletler ile halkı savunmasız bırakıyor.

Aldatma denemelerinden bazıları gayet basit yöntemlerle uygu­lanıyor. Suriye hükümeti ile isyancı güçler arasında çıkan savaşta, bir Reuters haber sitesi hacklenerek isyancıların Halep’te ağır bir yenilgiye uğratıldığına dair sahte bir haber yayınlanmıştı, ancak böyle bir durum elbette söz konusu değildi. Bununla birlikte bazı sis perdeleri ise çok daha ileri yöntemlerle kuruluyor.⁵⁰ İsrail Sa­vunma Kuvvetleri’nin, Suriye ordusunun askeri radarlarını başarılı bir şekilde hackleyerek, Suriye’nin kuzeyinde inşası devam eden bir nükleer tesise yaptığı hava saldırısı buna örnek olarak gösterilebilir. Orchard adı verilen operasyonla, İsrail jetleri Kuzey Korelilerin yar­dımlarıyla inşa edilen gizli askeri nükleer reaktörü yok etti. Saldırıyı gerçekleştirebilmek için İsraillilerin Suriye sınırlarında uzun süre uçuş yapması, Irak sınırına kadar ilerlemesi gerekiyordu. Bir sıcak savaş çıkarmadan ve İsrail jetleri vurulmadan bunu başarabilmek için ise İsrailliler, Suriye hava savunma sistemlerini hakleyerek, saldiri sırasında Esad hükümetini her şeyden habersiz bıraktı. Düşman jetleri, Suriye’nin en derinlerine kadar uçarken, hava kuvvetlerinin ekranlarında her şey sakin ve yolundaymış gibi görünüyordu.⁵¹ Ek­ranlar karada, gökyüzün dekin d en farklı bir gerçeklik gösteriyordu.

Bilgi operasyonlarının dünyasında çok sayıda oyuncu bulunuyor ve bir gün saldıran tarafta olanlar, sonraki gün kurban konumuna düşebiliyor. Ocak 2009da Gazze Şeridinde Hamas ile çatışmaların doruğa ulaştığı zaman, İsrail’in başına bu geldi. Hem İsrail’de hem de Gazze’de gerginlik had safhadaydı. Gazze’ye yönelik olası bir baskın için İsrailliler ülkenin güneyinde çok sayıda vatandaşı silah altına çağırıyordu. Yüzlerce yedek asker, hem sesli mesaj hem de SMS üzerinden “Tzav Shmone”, yani acil bir şekilde göreve çağrı mesajları almaya başladı. Yedek askerler silahlanıyor, iki taraf için de durum gittikçe ciddi bir hal alıyordu.

Ancak Israilli askerlerin büyük bir bölümüne, Gazze sınırının bulunduğu güneye değil, ülkenin en kuzeyindeki Hayfa kendinde bulunan İsrail Savunma Kuvvetleri askerlik merkezine gitmeleri emredilmişti. Daha sonraları, o Tzav Shmone çağrılarının uydurma olduğu, Hamas tarafından gönderildiği anlaşıldı.⁵² İsrail’in tüm askerlerine Gazze yakınlarında ihtiyaç duyduğu bir süreçte, hepsi ekranlarındaki talimatı izlediği için kuzeye gitmişti. Sun Tzu bun­ları görse koltuğu kabarırdı. Hem İsrail hem de Hamas, elektronik psikolojik savaşa tutuşmuştu ve Hamas, bir saat içerisinde İsra­il’deki yetmiş bin cep telefonuna mesaj gönderebilecek kapasitede olduğunu kanıtlamıştı.⁵³ Yani ulusdevletler tarafından geliştirilen teknolojilerin, hem devlet dışı aktörlerin hem de terör Örgütlerinin eline düştüğü anlaşılmıştı.

Devletlerin ve devlet dışı aktörlerin ekranlarınız üzerinde hâkimiyet kurmak için savaştığı başka bir yol daha var: çorap kuklacılık. Bahsettiğimiz 140 milyon sahte Facebook hesabını hatırladınız mı? Onların hepsi Shakira’ya sahte Like’lar gönder­mek için açılmıyor. Tüm dünyadan askeri ve istihbarat yetkilileri, ekranlarımızda görünenleri manipüle edip değiştirmek için sosyal medyaya akın ediyor, özellikle ABD hükümetinin “aşırı ideoloji ve propagandaları’’ bastırmak için psikolojik operasyonlarının bir parçası olarak bu kuklaları kullandığı belirtiliyor.⁵⁴ Yani Amerika cihat yanlısı web forumlarını yakından izliyor ve bir “Abdul”, “tüm gavurlara ölüm” diye yazdığında Pentagon’un cebinde sakladığı sa­nal “Hasan”ı ortaya çıkarak Kur’andan barışı, merhameti ve anlayışı yücelten ayetler paylaşıyor. Elbette burası daha başlangıç. Sahte karakterler de ölçekleniyor ve birinin kontrolünde binlerce kukla olduğu zaman, etkileme ve aldatma fırsatları da üstel olarak artıyor.

Haziran 2011’de ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığının, Kaliforniya’dan bir şirketle online sohbetleri manipüle etmek ve Amerikan yanlısı görüşleri sosyal medyada yaymak amacıyla sahte kişilikler oluşturması için 2,76 milyon dolarlık bir sözleşme yaptığı duyuruldu. Sözleşme gereği, her bir sahte online kişiliğin inandı­rıcı bir geçmişi olmak zorundaydı ve en fazla 50 ABD merkezli kontrolör, “gelişmiş düşmanlar tarafından bulunma korkusu ol­madan” sahte kimliklerini iş istasyonlarında rahatlıkla yaşatabile­cekti.⁵⁵

Ordunun amacı, her bir görevlinin on farklı kimliği tüm dünya genelinde kontrol ederek “düşmanın üslubunu bozmaya” yarayacak bir online kişilik yönetim paneli oluşturmaktı. Gücün üstel yansıtılmasından bahsediyoruz bir de… ABD Ordusunun Arapça, Farsça, Urduca ve Afganca konuşan kuklaları, gece gündüz çalışarak online sohbetleri diledikleri gibi manipüle ediyor. Ancak bu kukla çorap sözleşmesi, aslında çok daha büyük olan 200 milyon dolarlık bir askeri koalisyon operasyonu olan ve ironik bir şekilde isimlendirilen İç Ses Operasyonu’nun (OEV) küçük bir parçasıydı. OEV, ilk olarak Irakta, “Pakistan, Afganistan ve Ortadoğu’daki El-Kaide destekçilerinin artan online varlığına karşı bir psikolojik savaş silahı” olarak geliştirilmişti.⁵⁶

Üstel sanal aldatma motoru bir kez kurulduğunda, yöneten ve işleten kişilerin eline muhalif sesleri bastırmak ve düşmanın “üs­lubunu bozmak” için inanılmaz bir güç geçti. Bu araçların yurtiçi operasyonlarında kullanılmasını engelleyen tek şey ise kamu politi­kası ve yasalar. Ancak ikisinin de her yöne çekilebileceğini şimdiye

kadar öğrendik. 1941’de kurulan, demokrasi ve insan haklarım savunan, sivil toplum örgütü Freedom House’a göre, içerisinde Venezuela, Mısır ve Malezya’nın bulunduğu tüm dünyadan en az yirmi iki hükümet, propaganda amaçları için sosyal medvavı manipüle ediyor.⁵⁷

Rusya’da, St. Petersburg Times tarafından yürütülen gizli bir so­ruşturma neticesinde, çok sayıda gizli organizasyonun muhalefet liderlerine iftira atmak ve Kremlin yanlısı makaleler yayınlamak için teknolojiden anlayan genç “internet operatörlerini” işe aldığı duyuruldu.⁵⁸ Günlük 36 dolar karşılığında sekiz saatlik tam me­saiyle çalışan bu gençlerin her gün en az yüz ileti girmesi bekleni­yor. Kendisi de eski bir KGB yarbayı olan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in propaganda sanatında oldukça becerikli olduğu bilinirken, her gün kendisini öven kırk bin yorum yazdırmak için “sosyal medya propagandacılarından oluşan görünmez bir ordu” kullandığı söyleniyor.⁵⁹ Ne zamanki uluslararası veya yerel basın, Rusya’daki muhalefet adayları ile ilgili konuşsa, çorap kuklalar or­dusu meseleye anında dahil olarak intikam hırsıyla saldırıyor. Nite­kim özellikle de Kırım’ın “bağımsızlığı” için verilen savaşta ülkeye ettikleri olağanüstü hizmetten dolayı, Putin’in bu sosyal medya operatörlerine “Vatana Hizmet Madalyası” verdiği belirtiliyor.⁶⁰

Elbette Çin Halk Cumhuriyeti’nin gelişmiş yetenekleri varken, Rusya halkının ekranlarda gördüğünü şekillendirme çabası sönük kalıyor. Beijing Neıvs ve diğer basın organlarına göre Çin, internet­teki kamu görüşünü şekillendirmek ve yurtiçi internet gözetimini yönetmek için iki milyon online propaganda memuru çalıştırıyor.⁶¹ Bu yorumcular, “devlet onaylı haberler ve fikirlerle sosyal medya­ya saldırmaları” için maaş alıyor.⁶² 2013’ün başlarında, resmi titri Devlet İnternet Bilgi Ofisi Genel Başkanı olan Çin propaganda amiri Lu Wei, 2,06 milyon netdaşına Twitter benzeri bir mikro- blog sitesi olan Weibo gibi sosyal ağlarda hesaplar açtırarak, “pozitif enerji” yaymak ve hassas konulardaki online tartışmaları “pozitif bir yönde” ilerletmekle görevlendirdi.⁶³ Bu memurlara online tartışma­ları nasıl yönetecekleri ve diyalogları siyasi bir bağlamdan çıkarıp,Batı ya ait demokrasi gibi kavramları nasıl sorgulayacaklarına dair eğitimler verildi.64

Devletlerin çorap kuklacılık işine girmesi, sansür ve internet gözetimine güçlü bir yandaş anlamına geliyor. Sansür ile “isten­meyen çok sayıda fikrin ulusal güvenlik duvarlarından geçmemesi .sağlanırken, olur da geçebilen olursa, gizli kuklalar ortalığa salına­rak, koltuk sahiplerinin hoşuna gitmeyen her fikri zedeliyor. Her halükârda, güç sahibi olanların gücünü koruması ve otoritelerini hiçbir yeni fikrin tehdit edememesi için ekranlar durmaksızın ma­nipüle ediliyor. Tüm dünyada her gün, hükümetler, uluslararası şirketler, suçlular ve teröristlerin internette gördüğümüz her şeyi şekillendirip kontrol etme savaşı sebebiyle ekranlar ele geçiriliyor. Sonucunda ise bizi doğrulardan “korumayı” amaçlayan gerçeklik üzerine oldukça ciddi ve gizli bir savaş patlak veriyor. Ne yazık ki, çok daha güçlü yeni nesil teknolojilerin internetteki yerini alma­sıyla durum daha da kötüleşiyor ve araya giren bir başkası tarafın­dan oluşturulmamış veya şekillendirilmemiş bir gerçekliği görme imkânımız ortadan kalkıyor.

Marc Goodman – Geleceğin Suçları,Timaş,syf;233-238

Dipnotlar:

48- Erich Follath ve Holger Stark, “The Story of‘Operation Orchard’: How Israel Dest- royed Syrias Al Kibar Nuclear Reactor”, Spiegel Online, 11 Şubat 2009; David E.Sanger ve Mark Mazzetti, “Israel Struck Syrian Nuclear Project, Analysts Say”, Nevv York Times, 14 Ekim 2007.

49- VValter L. Sharp, “Electronic VVarfare”, Joint Publication 3-13.1,25 Ocak 2007.

50- Adam Martin, “Reuters Blogs Hackcd with Fake Story About Syrian Rebel Retreal”, Wire, 3 Ağustos 2012.

51- Lewis Page, “Israeli Sky-Hack Switched oflf Syrian Radars Countrywide”, Register, 22 Kasım 2007.

52- Yuval Gören, “1DF Reserve Troops Receive Fictitıous Calls for Duty in Gaza”, Haaretz. com, 8 Ocak 2009.

53- Balousha Hazem, “Text Messages and Phone Calls Add Psychological Aspect to Warfare in Gaza”, Guardian, 2 Ocak 2009.

54- Nick Fielding ve lan Cobain, “Revealed: US Spy Operation That Manipulates Social Media”, Guardian, 17 Mart 2011.

55- A.gjn.

56- A.g.m.

57- Freedom on the Net 2013, FreedomHouse.org, 3 Ekim 2013.

58- Sergey Chemov, “Internet Troll Operation Uncovered in SL Petersburg”, St. Petersburg Times, 18 Eylül 2013.

59- Paul Roderick Gregory, “inside Putin’s Campaign of Social Media Trolling and Faked Ukrainian Crimes”, Forbes, 11 Mayıs 2014.

60- Chris Elliott, “The Readers’ Editör on … Pro-Russia Trolling Below the Line on Ukraine Stories”, Guardian, 4 Mayıs 2014; Alec Luhn, “Pro-Kremlin Journalists Secretly Given Awards by Put in”, Irish Times, 9 Mayıs 2014.

61- Katie Hunt ve Cy Xu, “China ‘Employs 2 Million to Poliçe Internet”1, CNN, 7 Ekim 2013.

62- Steven Millward, “China Plans Weibo Propaganda Blitz Using 2 Million Paid Com – menters”, Tech in Asia, 18 Ocak 2013.

63- John Kennedy, “Beijing Orders Its 2.06 Million ‘Propaganda Workers’ to Get Mic – roblogging”, South China Moming Post, 18 Ocak 2013.

64- Benjamin Cari son, “Party Trolls: Meet China’s Answer to the Internet”, Global Post, 28 Ocak 2013.