Parçayı Değil Bütünü Sevmek

Aşk, maddeye esir olmamaktır. Allah’a yani sonsuz  birliğe ulaşmaktır. Fertte cemiyeti, insanda insanlığı sevmektir. Şekle değil, tecelliye bakmaktır. Her yerde ve her şeyde onu görmektir. Ruhunu bir kişiye hasreden, eşyaya gözlerini kapamıştır. Yalnız parçayı seven bütüne varamıyacaktır; bütünü seven parçaları da sevecektir.

Parçayı seven aldanacak, hayal kırıklığına uğrayacak,meyus olacaktır. Parçayı seven usanacak, bıkacak, pişman olacaktır. Bütünü seven hakikati sevecek  her yerde ve her şeyde onu bulacaktır. Bütünü seven bıkmıyacak, usanmıyacak, birteviye sevecektir.

Bütünü seven birlik halindedir. Birlik halinde olan insandır. Biz insanı arıyoruz, ve âlemi onun etrafında yeni baştan kuracağız. Çokluk ve çeşitlilik halindeki âlemden insana varmak mümkün müdür? İnsana ulaştıktan sonra, oradan bütün âlem fethedilebilir. İnsan kişiliktir;parçalanamaz, parça kabul edemez. Onu teşkil için, biz ruhla bedene hareket ve faaliyet verdik: ihtirasını, sevgisini İnsanî hedeflere çevirdik; ona teklif ettiğimiz insanî hedefler, iç hürlüğü, birbirini sevme ve kardeşliktir, İçtimaî adalettir, iyiliktir, güzelliktir.

Kaynak:

Hilmi Ziya Ülken-Aşk Ahlakı