Cehalet Hakkında

Bilmelisin ki asıl ölüm ve gerçek elem cehalettir, bunun peşinden gelen de ebedî hüsrandır. Gerçek huzur ve kalbi hayat ilimdir, bunun meyvesi ise ebedîliktir. Bilginin verdiği hazzı ve onun tadını yakalayan, dünyanın süsü ve güzelliğinden uzak durur, kendini fesat ve bela yurdundan geri çeker, Mele-i A‘lanın ahâlisiyle bağ­lantı kurar, dolayısıyla tabiî ölüm gelmeden iradî olarak ölür ve sonrasında asla ölüm olmayan bir hayatı yaşar, nefsi İlk İlke’nin nuruyla ebedî olarak aydınlanır, bu dünyri çeker,Mele-i A‘lanın ahâlisiyle bağ­lantı kurar, dolayısıyla tabiî ölüm gelmeden iradî olarak ölür va onun nazarında bir sineğin kanadı kadar bile etmez, kendini bu değersiz yurttan soyutlayıp öbür diyara yönelir, böylece ölümden önce helakten ve yok oluştan emin olur ve gaybta olanın müşahedesinin ver­diği lezzetle mesrur olur, şek ve şüpheden uzak olur. Bu aynen Hz. Ali’nin (k.v.) şu sözü gibidir: “Perde açılmış olsa bile yakînimde bir artış olmaz’’

 Kemalini ölümde gören bu kimse, nasıl olur da ölümden korkar. Bu dün­yada bâki olmanın imkansız olduğunu, her bir canın bu diyardan gide­ceğini ve ayrılacağını bildiği halde şiddetli hırsı ve tûl-i emeli yüzünden ecelinin geciktirilmesini temenni eden kimseye gelince, o, bu hayatın getirilerini düşünmeli ve nazarında ölüm tercih edilir olmalıdır. Nitekim şair şöyle demiştir:

 “Hayatın sıkıntıları usandırdı beni

Ya seksen sene yaşayan bilmem ki usanmaz mı!”

 Çünkü uzun hayat yaşlılığın acizliğini, kuvvetten düşmeyi, sevdiklerinden ayrılma ve hastalıklarla mücadele etmeyi gerektirir ki bu kimse hastalığını ve eziyetinin artmasını umuyor gibidir. Bazen insan ölümünü doğuracak bir fırsatın gelmesini temenni eder. Nitekim Hz. Ali (k.v.) şöyle demiştir: “Bir insan altmış sene yaşarsa ömrünün yarısını geceler götürüyor, yarısının yarısı da sağdan ve soldan habersiz gafletle gidiyor, yarısının üçte biri hırs ve emel ile, ehl-i iyalin nafakası için çalışmakla gidiyor.

Geri kalan ömür de hastalık ve ihtiyarlık, ömür öte dünyaya irtihal ve intikalle tamamlan­maktadır. İnsanın uzun ömrü sevmesi cahilliktir. Onun dünyadan nasibi işte böyledir.” Sözü burada epeyce uzattık zira bu, âkil kimselerin aklının karıştığı genel bir hastalık ve âfettir. Allah bana yeter, vekil olarak O, bana kâfidir.

Şerhu-l Ahlak-i Adudiyye – Taşköprülüzade Ahmed Efendi

Müellif:Adudüddin el-Îcî’