Kendini Beğenme (el-Ucb) Hakkında

Her insan, başka herşeyden daha çok, kendisini sevdiği için; sahip olduğu kötü özellikleri olduğundan daha küçük, iyi özellikleri de daha büyük görür. Di­ğer taraftan başka insanlardaki iyi ve kötü özellikleri -sevgi ve nefretten uzak olduğu için- gerçekte oldukları gibi değer­lendirir. Çünkü bu durumda söz konusu kişinin aklı saf olup heva tarafından kaplanmamış ve etkilenmemiştir. Bundan dolayı insan, kendisinin sahip olduğu herhangi bir fazileti -bu en küçük fazilet bile olsa fark etmez- çok büyük bir fazi­let olarak görür ve ondan dolayı hak ettiğinin üstünde övül­mek ister. Bu düşünme tarzı kişide yerleştiğinde, özellik­le de istediği şekilde kendisini övmek ve takdir etmek sure­tiyle bu konuda kendisine yardım eden bir kavim bulundu­ğunda, kendini beğenmişlik hali meydana gelir.

Kendini beğenmişliğin musibetlerinden biri, meydana geldiği işte eksikliğe neden olmasıdır. Çünkü her hangi bir konuda kendini beğenen insan, kendini beğendiği konuda gelişmeyi, daha iyi olmayı ve başkalarını örnek almayı iste­mez. Örneğin, sahip olduğu at konusunda kendini beğenen kimse, atını ondan daha hızlı olan bir atla değiştirmek istemez. Çünkü bu kişi atından daha hızlı bir atın olabileceğini düşünmez. Aynı şekilde yaptıkları konusunda kendini be­ğenen kişi de, hareketlerini düzeltmeye çalışmaz. Zira o, iş­lerinde düzeltilmesi gereken herhangi bir noktanın olduğu kanaatinde değildir. Herhangi bir konuda daha iyisini arzu­lamayan kimse de, zorunlu olarak o konuda noksan olur, ra­kiplerinden ve benzerlerinden geride kalır. Çünkü rakipleri ve benzerleri, kendilerini beğenen kimseler olmadıkları için, kendilerini geliştirmeye devam ederler. Bu yüzden de ken­dini beğenmiş olan kimse onların arkasında kalırken, onlar kendini beğenmişi geçerek söz konusu işte daha iyi olmaya ve yükselmeye devam ederler.

Kendini beğenmişliği ortadan kaldırmanın yollarından bi­ri, insanın, kendi hatalarını nasıl bileceği konusunu tartışır-ken söylediğimiz gibi, kendisinin sahip olduğu iyilik ve kötü­lüklerin değerlendirilmesini başkasına bırakmasıdır. Kendini beğenmişliği ortadan kaldırmanın bir diğer yolu da, insanın kendisini adî, değersiz ve kendini beğendiği konuda çok fazla nasibi olmayan, ya da sakinleri bu halde olan bir yerde yaşayan insanlarla mukayese etmemesi ve onları nazarı itibara almamasıdır. Bu iki şeyden birisi ile kendini beğenmişlik­ten kurtulan kimse, her gün kendisini beğenmiş olmaktan zi­yade kendisine gerçek değerinin altında değer biçmesine ne­den olacak şeyler görür. Kısaca o, ne kendisine denk olanla­rın başkalarının nazarındaki mertebelerini geçecek şekilde kendini büyütmeli, ne de kendisini onlardan, ya da kendisi­nin ve kendisi gibi olanların başkalarının nazarındaki yerin­den daha aşağı dereceye düşürecek şekilde küçümsemelidir.

Eğer böyle yapar ve kendisini ona karşı kuvvetlendirirse, o zaman kendini beğenmişlik ile kötülüğün adîliğinden uzak olur. İnsanlar da onu kendisinin gerçek değerini bilen birisi olarak isimlendirir.

Ebubekir er Razi – Ruh Sağlığı