Selaniklidir.Harbiye Mektebinde okumuş,erkan-ı harp çıkmıştır.Kimi,dönme,kimi Sırp,Kimi Bulgar,Kimi Pomak diyor.Babası ve anası hakkında rivayet çoktur.Muhakkak olan birşey varsa anası bellidir.

Fizik ve teşrihi vasıfları;Uuzn boylu,sarışın,mavi gözlü,kemiklice,elmacık kemikleri Moğollar gibi çıkık,burnunun ucu kabarık,domates gibi kızarmış,burnu çirkin değilse de Türkte olmayan bir yüz.Saçları ağarmıştır.Fakat dikkatle boyar,altın sarısı yapar,Saçlarının beyazlığını göstermemeğe çok dikkat eder.Cimcimesi pek biçimsizdir.Alnında azim cephesinin cevfinin teşkil eden kafası pek ileri çıkıktır.Bu sebeple kaşları ilerdedir.

Bu ekseriya mütereddi şahıslarda olur.Kaşları gürdür.Alnının ortasında ufki bir çöküntü mizabe halinde bütün kafasını dolaşır.Kafasıyla yüzünü adeta bir kum saati manzarasını verir.Bu çukurun üzürinde az bir kısım vardır.Bu da bir kavunun ufak parçası kadardır.Bu da bir tereddi eseridir.Hali tabiide gözlerinde şaşılık yoksa da sarhoşluğunda ve kızıdğı vakit tamamıyla şaşı olup biri bir yana diğeri,diğer yana bakar.Bu da tereddi eseridir.

Fevkalade zeki değil,fakat zeki denen insanlardandır.Hatta ona zeki dahi dememelidir.Birçok şeylerde çok bilgisizdir.Hele ileriyi hiç göremez.Akl-ı selimi bariz bir surette azdır.Ancak entrika fevkalaede mahirdir.Bizde yanlış olarak entrikacılara zeki derler.Vakıa entrika yapmak için zeki olmak lazım gibi gelirsede değildir.Dimağda herşey içn hususi bir merkez vardır.Bazı adamlar vardır ki,son derece saftır,fakat bazen öyle entirkalar yapar ki,bu adam,bu entrikayı nasıl yaptı diye şaşar.

Sonra nice zeki adamlar vardır ki,asla entrika yapamaz.Yüzlerine gözlerine bulaştırırlar.Bunlar ispat eder ki,entirka için dimağda ayrı bir merkez vardır.Zeka ile münasebeti yoktur.Demek M.Kemal de entrika merkezi çok neşvünema bulmuştur.Herkesi birbirine katar,mantara bastırır.Moral faaldir.Harekatında pek çabuktur.Pek çok içer.İçkilerden rakıyı sever.Çalgı çaldırır,çaldırdığı her curcuna havalarıdır.İçki alemine dalkavuk,cahil insanları toplar.Sevdiği adamlar zaten bunlardır.Yüreğinde asla merhamet yoktur.Babası,oğlu olursa da keser.Asla meşru iş tanımaz.

Mutlaka haksız şeyleri yapar.Kanun,usül,adet denilen şeyler onun için mevcut değildir.Hiç kimseyi sevmez.Hatta en sadıklarını bile.Böyle hislerden mahrumdur.Anası ölmüş,cenazesine bile gitmemiştir.Necip ve insani hislerden tamamıyla ardir.Kimseye itimadı yoktur.Herkesi korku ve ihsan ile tutmak sistemindedir.Her kim yanına girse çıkınca yanındakilere onun aleyhinde söyler.Bir adeti de rical ve mebusları birbirine düşürmektir.Herkese ”O senin aleyhinde şunu söyledi” der.Biri bir şahıs aleyhinde kendisine mektup yazarsa,o mektubu derhal o şahsa verir.Casusluğa çok ehemmiyet verir.Memleketi casuslarla doldurmuştur.Hem de casusların her dediğine inanır.

Gayet evhamlıdır.Her saçma şeyden bir mühim mana çıkarır.Eğer kuvvetsiz ise,pek ürkektir,kaçamağa çalışır.Eğer kuvvetli ise gayet cesurdur,bir canavar olur,paramparça eder.Makyavellik en sevdiği şeydir.Gayet mevki ve şan harisidir.Ve bunda pek kıskançtır.En ufak bir şerefi bile başkasına veremez.Ölüleri bile şeref husunda kıskanır.Mesela N.Kemal’i bile büyük görmez.

Gayet mağrur ve kibirlidir.Nazarında Dünyada kendinden başka adam yoktur.İster ki herkez kendisine tapınsın.Gayet müstebittir.Tenkide,hatta bir müteala beyanına tahammul edemez.Gayet para canlı ve hasistir.Büyük bir servet toplamıştır.Pek,tamahkardır.

Her gece sabaha kadar içer.Bütün ömrü öyledir.Gençliği de böyle içki ile geçmiştir.Reculiyeti yoktur.Böbreklerine kadar çıkmış hastalığı vardır.İltihabı,külliyeden ikide bir beline ağrı gelir.Banyoya girer.Bu sebeple banyoları çok sever.Son zamanlarda yüzü Delirium Tremem denilen hastalıtaki heyeti almıştır.Elleri titriyor.Kalbi rahatsızdır.Bunlara rağmen yine çok rakı,tütün ve kahve içer,eğlenceden kendisini alamaz.Bunlarsa hastalıklara pek muzırdır.Hastalığı Trablusgarpta gözüne vurmuş,iritis olmuş.Göz doktoru Şam’lı Münir Ahmed iyi etmiş.Bu adam Umumi Harpte Hicaz’a gitmiş,asilere iltihak etmişti.Kokain çekerdi.Onu telgrafla Kahire’den Ankara’ya getirdİ.Sıhhiye Vekaletine müşavir yapıyordu.Sonra Gureba Hastanesine çırağ çıkardılar.

M.Kemal’in ona teveccühünü işiten Kahire’deki birkaç Türk doktor ve eczacı bunun denaetini bana yazdılar.Ben de bu mektupların birini M.Kemal’e gönderdimdi.Mektubu Münir Ahmed’e vermiş,O da Kahire’deki mektup sahibini tehdid etmiştir.Hükümete her şeyin reisidir.Herşeyi pençesinde tutar.Gayet kincidir.Düşmanlarını unutmaz,takip eder.Esasen her şeyde fikri takip sahibidir.Bu iyi bir meziyet ise de bunu en ziyade intikamda kullanır.İnatçıdır.İmkanı yok fikrinden dönemz.M.Kemal iptidaları hiç söz söyleyemezdi.Birkaç yıl sonra iyi bir hatip oldu.

Nutkunu bir ay çalışır,ezberler,öyle söyler.Şundan bundan işite işite biraz da malumat sahibi oldu,fakat derecesi ağızdan kapmadan ibarettir.Bütün davası milli harekette herşeyi kendi yapmış olmasıdır.Dahidir.İnkılap delisidir.Türkiye’nin Deli Petro’su olmak hevesindedir.Bir taraftanda Napolyon olduğunu zanneder.Kibr-ü azameti uluhiyet mertebelerine vardırmıştır.Türk Tarihi böylesini görmemiştir.

İsmet İnönü Analizi

Bitlisli bir Kürdü’n oğludur.Bitlist’te doğmuştur.Babası bilahare mahkemede zabıt katipliği ile Malatya’ya,Sivas’a,İzmir’e gelmiştir.Bu da beraber dolaşmıştır.Sivas Rüstiyesinde okuumuş,sonra İstanbul’da Harbiye Mektebine girmiş,Erkan-ı Harp çıkmıştır.

Fizik teşrihi:Ortadan aşağı boyda,ince yapıdadır.Yüzü Kürt ve ırki yüzü olarak ve fakat fazla bariz koç yüzü şeklindedir.Cimcimesi önden mükemmeldir.Zaviye-i vechiyesi,alnı iyidir,fakat arkdada hiçbir şey yoktur.

Azim kafa yumuşak,bir yumrukla içeri çektirlimş gibi bir haldedir.Yani kafasının arkasında taibi olan ciddiye yerine bir çukur vardır.Bu hal onun mütereddi bir aileden olduğunu gösterir.Mütereddi,deforme bir kafa.Aynı zamanda sağırdır.Ve sağırlığı ağırdır.Değme gürültüyü işitmez.Bir kardeşi kambur,biri yine malul,biri kokainman olup İsmet’in çocuğu Maloda belene ile doğmuş,yani aile mütereddidir.

Moral:İsmet,zeki denilen insanlardandır,fakat bunun da zekası entrikadadır.Müthiş entrikacıdır.Bu hususta M.Kemal’den çok üstündür.Hiç doğru söylemez.İşi hep ağfaldir.

Bu adamın gayet bariz bir hasleti vardır:İçi başka,dışı başka.İçini o kadar maharetle saklar ki…Çok içi-dışı başka adamlar gördüm,fakat zamirini bunun kadar maharetle saklayabilen adam asla görmedim.

Yüzü güler,sanki sevimli,masum bir çocuktur.içi ise o esnada yılan ve ejderhadır.Bu sebeple ona şu adı verdim:”Yüzü kuzu,ruhu kurt bir mahluk”Bu cümle onun bütü künhünü,hakikaten tarif eder.O güler yüzle herkesi avlar.Bu ezeli ve ebediü gzeln yüz o kadar sevimlidir ki,herkes onda birçok samimiyet ve sevimliliği görür ve sever.Halbuki o vakit her vakitkinden ziyade kötüdür.Ne kadar fazla kötülük edecekse o esnada o kadar samimi ve sevimli görünür.

Bir bariz halseti de gayet evhamı olmasıdır.Bu kadar vesveseli ve vehimli adam belki de dünyada yoktur.Nemden şüphe kapar.Köroğlu gibi rüzgardan hile sezer.Bu sebeple en seçme şeylere en büyük ehemmiyetleri verir,boşuna uğraşır,durur.Ve yine bu sebepledir ki,devlet işlerinde vahim surette yanılır,yanlış yolda gider.Felakete varır.Evhamı galiba sağırlığından gelmiştir.Çünkü sağırlar evhamlı olurlar.Askerlikteki muvaffakiyetsizliklerinin ve hatalarının da azimet noktası bu vehim ve hayaldir.

Pek haris ve menfaatperesttir.Doğrudan doğruya çok almaz.Aleti Kambur kardeşi Rıza’dır.Gayet müsriftir.Debdebe ve saltanatı sever.Eline geçen devlet parasını da su gibi sarfeder.

Bu adamın diğer bariz hasleti de kendinden olan fenalıkların şiddetle aleyhinde olmasıdır.Müstebittir,şiddetli hürriyet lehinde söyler.Birgün memlekette hürriyet var dese hakikatte istibdad vardır.Paramız sağlam derse,paramız çürüktür.Yani hep hakikatin aksini söyler.Ben ona kimya tahlili yapar gibi bir miyar buldum.Hakikati onunla keşfediyorum.Bu miyar basit olup onun söylediği sözün aksini almaktan ibarettir.Hemen hakikati bulursun.Bu miyara ”İsmet Miyarı”adını koydum.Henüz beni hiçbir defa bile aldatmadı.

Gayet dalkavuktur.M.Kemal’e emsalsiz dalkavuklar,riyakarlıklar yapmıştır.Aynı zamanda emrine emirber gibi hizmet eder,memuruna karşı ise mütehakkim bir mağrur vaziyetindedir.Amirinin bir gün üstüne geçince dalkavukluğu derhal kibr-ü azamete çevirir.

Alalede herkes için güler yüzlüdür.Bu suretle çok nazik,kibar,samimi,insaniyetkar görünmek ister.Herkese sureti haktan görünür.Bunlar onun tabiyeleridir.Hakikaten çok kişiye böyle aldatmıştır.Herhangi gün kimi çok sever görünür ve meth ederse,herkes hiç tereddüdsüz bilsin ki,o gün ona bir felaket hazırlamaktadır.

Spor eğlencelerini sever,Eğlence ve içki ile o kadar alakası yoktur.

Bir bariz hasleti de inatçılığıdır.Gayet inatdır.Bir şeyi bir defa zihnine yerleştirdi mi,kimse onu vazgeçtirtemez.Eskişehir,Afyon hattında sırf bu kusuru yüzünden orduyu mağlup etmiştir.

Süsü ve debdebeyi sever dedik.Mesela Robert Kolejide okuyan küçük kardeşini halini söylüyorlar.Tahsilde bir çocuğa ayda beşyüz lira el harçlığı veriyormuş.Çocuğun emrine amaade,bir otomobil,mektepte kapısında bekliyormuş.O da haylaz,edepsiiz bir çocuktur.Mektep nihayet tardetmiştir.

İsmet de zamanla hatip oldu.Ancak hala iyi bir yazı yazmaya muvaffak olamadı.Müsveddeleri birer ahmediyedir.

Cumhuriyet Devrinin Perde Arkası – Rıza Nur syfa;293,294,295

Kaynak:Cumhuriyet Devrinin Perde Arkası – Dr.Rıza Nur