Egemenlerin yazdığı tarihin bize empoze ettiği kavram-örgülerinin çok zararsız gözüken ifadelerde bile ‘hakikat’i [gerçeklik’i ve doğruluk’u] nasıl çarpıttığı açıktır. ‘Bilim’, Kopernik ve ardılları için Kilise’ye yani Sistem’e karşı bir duruş, hatta sahih bir itikad arayışı idi. Newtoncu kiliseler ve bu kilislerde görev yapan Newtoncu din adamları derinden derine Sistemle savaştılar. Sonuç, bin yıllık Sistem’in bu devrimi dönüştürmesiyle sonuçlandı. Direnenler sahih itikadlarını korumak için ya ateist ya da teist olmak zorunda kaldılar. Gerçekten de bu Sistem’in cenderesi içerisinde yaşayan bir kişi için sahih itikad arayışının başlangıç noktası reddediş, en azından kritiktir.

Bu tespit bugün için de geçerlidir: İnancı bilginin önüne koyan ve herşeye yayan bir zihniyet en nihayetinde reddedilme eylemine muhatab kalacaktır. Bu sonuç ‘bilimsel bilgi’ için de geçerlidir: İnsanı yalnız başına safi ‘inanç’ ya da safi ‘bilgi’ veya safi ‘aşk’ kabul etmek insanı tek-boyuta indirgemek demektir. Halbuki insan abid, natık ve aşıktır; sahih itikad budur çünkü.

Şimdiye kadar bir noktayı açıklamayı hep erteledik: Kopernik ve hatta Galileo’nun doğa’nın bilgisi sözkonusu olduğunda Sistem’e karşı dururken, dayandıkları ‘bilme tarzı’, yani sahih itikad arayışındaki yöntem’leri ne idi: “Gözlemle uyumlu hesap”. Bu ilke nereden geliyordu: Evreni idrak için yeni bir bilme tarzını geliştirmeye çalışan Merağa Okulu ve takipçilerinin çalışmalarından. Öyleki Ali Kuşçu, İbn Nakib ve Şemseddin Hafrî, evreni ilmî idrak için ‘yeni-bir-metafizik” ve “yeni-bir-fizik” kurmaktan bile bahsediyorlardı. Çünkü Biz’de Kilise yoktu; Sistem yoktu. Şimdi mi? Şimdi ise “Biz” yok.

İhsan Fazlıoğlu,Kendini Aramak